Τα παιδιά μας θυμίζουν πώς να βλέπουμε

Τα παιδιά μας θυμίζουν πώς να βλέπουμε

Δρ. Στέλιος Πελασγός

«Τα παραμύθια δεν λένε στα παιδιά ότι υπάρχουν δράκοι. Τα παιδιά ήδη ξέρουν ότι υπάρχουν δράκοι. Τα παραμύθια λένε ότι οι δράκοι μπορούν να θανατωθούν»

G.K. Chesterton

Στην εποχή μας οι δράκοι κάνουνε κουμάντο φανερά. Τους βλέπουμε και τους ακούμε να βγάζουνε φωτιές. Το μάτι μας άρχισε να τους συνηθίζει και δεν μας κάνει εντύπωση. Πάντα υπήρχανε δράκοι λέμε και κάνουν την δουλειά τους.

Το μάτι μας συνηθίζει την ασχήμια των δράκων που κάνουν κουμάντο και τα αποκαΐδια τους. Το μάτι υποφέρει. Δεν μπορεί άλλο, σκοτίζεται

Αφήσαμε κι εμείς το μάτι να καταδυναστεύει όλες τις αισθήσεις. Δεν μπορούμε να ακούσουμε χωρίς να βλέπουμε- videoclip. Δεν μπορούμε να γευτούμε χωρίς να βλέπουμε –φωτογραφίες τροφών, εκπομπές μαγειρικής. Για την όσφρηση και την αφή ας μην μιλήσουμε. Έχουν μπει στην άκρη χρόνια.

Όμως το μάτι δεν χορταίνει όπως λέει και το παραμύθι που αφηγούμαι συχνά και συναντιέται από την Ινδία ως την Ελλάδα και την Ευρώπη. Κι αν δεν χορτάσει δεν μπορεί και να είναι ευτυχισμένο. Καταπίνει τηλεοπτικά και διαδικτυακά σκουπίδια, βρωμίζει από την ασκήμια της πόλης, φουσκώνει με τις διαστροφές. Μεθυσμένο ζαλίζει και το νου. Δεν μπορείς πια να κρίνεις από την όψη του κανέναν και τίποτα.

Το μάτι υποφέρει.

Χρειάζεται να πλυθεί. Πηγαίνει στην θάλασσα, πηγαίνει στους καταρράκτες του Πηλίου αλλά και πάλι δεν μπορεί να πλυθεί. Δεν βλέπει αυτό που είναι μπροστά του, δεν το κατανοεί, δεν το αναγνωρίζει. Μόνο αν μοιάζει με τηλεοπτική ή διαφημιστική εικόνα. Πάει να πλυθεί και φέρνει μαζί του τα σκουπίδια. Πλένεται και σκουπίζεται μετά σε βρώμικη πετσέτα.

Ευτυχώς υπάρχουν τα παιδιά και οι παιδαγωγοί και οι καλλιτέχνες που τους δίνουν πεποίθηση και χρώματα, ενθάρρυνση και πηλό για να δείξουν αυτό που βλέπουν στους άλλους. Τα παιδιά πλένουν τα μάτια μας. Μας θυμίζουν ότι τα χρώματα δεν σταματούν εκεί που τελειώνει ένα αντικείμενο. Ξεχειλίζουν, αστράφτουν, σπάνε από σκιές και κινήσεις. Πώς είναι η λάμψη των καλών ανθρώπων; Πώς είναι τα φωτοστέφανα των Αγίων; Πολλοί γύρω μας έχουν φωτοστέφανα και πολλά πράγματα έχουν λάμψη – όσα δεν έφτιαξε η μηχανή και δεν πετσόκοψαν οι γραφειοκρατίες. Τα παιδιά βλέπουν την λάμψη και βλέπουν και το σκοτάδι και τα ζωγραφίζουν αμέσως. Δεν αφήνουν την εντύπωση να βαλτώσει μέσα τους, δεν την κάνουν επίμονη σκέψη, κουτσομπολιό ή έγνοια που σε ξυπνά 4 η ώρα τα χαράματα. Την κάνουν ζωγραφιά και σχήμα. Δόντια κοφτερά ή λουλουδοσύννεφο, κίτρινες γραμμές ή μπλαβές μουτζούρες.

Αυτή την ματιά την φέρνουν τα παιδιά και στην λογοτεχνία, την λαϊκή (μύθους και παραμύθια, μαρτυρίες και θρύλους) και την λόγια (λογοτεχνικές ιστορίες και διηγήματα). Αν δεν τα περιορίσουμε με τηλεοπτικές εικόνες και απλοϊκές εικονογραφήσεις τα παιδιά θα δουν ότι τους αφηγούμαστε ή ότι διαβάζουν με τα μάτια τα δικά τους. Με την απίστευτη ικανότητα που έχουν να συγκεντρώνονται στο ελάχιστο και να κοιτούνε ώρες ένα σαλιγκαράκι. Δεν κατοικούν σε άλλο κόσμο τα παιδιά μας. Και την αδικία βλέπουν και τον τρόμο, και την ελπίδα και την αγαθότητα. Μπορεί να είναι ασύλληπτη για αυτά η ταχύτητα του αυτοκινήτου και να κινδυνεύουν όμως πόσο ασύλληπτη είναι για μας η βραδύτητα του σαλιγκαριού και πόσο κινδυνεύουμε επειδή δεν την νιώθουμε;

Την ίδια ματιά φέρνουν τα παιδιά στα παραμύθια και στις λογοτεχνικές ιστορίες. Το ίδιο κέφι και την ίδια ένταση. Συνήθως η αφήγηση δένεται καταναγκαστικά και περιοριστικά με την εικόνα σε όλα αυτά τα τηλεοπτικά και διαδικτυακά σκουπίδια με τα οποία ταΐζουμε τα παιδιά μας. Με την προσπάθεια των παιδαγωγών και των καλλιτεχνών από το Στέκι παιδιού και τα ΚΔΑΠ Νεαπόλεως και Άνω Λεχωνίων η αφήγηση σπάει τις αλυσίδες που την δένουν με την εικόνα και γίνεται νέα εικόνα, αληθινή, καθαρού ματιού, με χρώματα παιδικής έντασης και ενθουσιασμού, με γραμμές που λυγάνε και τρέμουν από την χαρά, με χρώματα που ξεχειλάνε και φωτίζουν αυτά που κρύβει μέσα του κάθε πρόσωπο μιας ιστορίας, κάθε ζώο ενός αισώπειου μύθου.

Στις εκθέσεις αυτές δεν πρέπει να πηγαίνουν οι γονείς για να καμαρώσουν τα έργα των παιδιών τους. Πρέπει να πηγαίνουμε όλοι για να θυμηθούμε τις απεριόριστες δυνατότητες που έχει η ζωή, την ανεξάντλητη ομορφιά που κρύβει η πραγματικότητα. Τα παιδιά κάνοντας εικόνες για παραμύθια δεν εικονογραφούν την φαντασία αλλά μας θυμίζουνε πόσο υπέροχη είναι η πραγματικότητα που υπάρχει γύρω μας. Η δύναμη, η ελπίδα και η χαρά δίπλα μας πάντοτε. Γιατί δεν την βλέπουμε;

Γιατί δεν πιστεύουμε στα παραμύθια;

Γιατί δεν βλέπουμε με τα μάτια των παιδιών;

Ας προσπαθήσουμε.

Ας πάμε στην έκθεση των έργων των παιδιών.